علمی تخیلی Science Fiction یا SF نوعی داستان است که در ادبیات، هنر، تلویزیون، بازی ویدئویی، سینما، تئاتر و دیگر رسانهها یافت میشود. در گونه علمی تخیلی، فناوری یا علوم امروزی یا مربوط به آینده، دستمایهٔ هنرمند و خالق اثر قرار میگیرد. علمی تخیلی ژانری از داستانهای تخیلی است که معمولاً با مفاهیم تخیلی و آیندهنگرانه همچون: علم و فناوری پیشرفته، اکتشاف فضا، سفر در زمان، جهانهای موازی، حیات فرازمینی، هوش مصنوعی و نیز سایبرنتیک میپردازد. داستان علمی-تخیلی میتواند ریشههای خود را به اساطیر باستانی بازگرداند، و به داستانهای فانتزی، ترسناک و ابرقهرمانی مربوط میشود و نیز زیر ژانرهای بسیاری دارد. تعریف دقیق آن از دیرباز بین نویسندگان، منتقدان، محققان و خوانندگان، مورد اختلاف بودهاست. داستان علمی تخیلی، در ادبیات، فیلم، تلویزیون و سایر رسانهها و نیز در بسیاری از نقاط جهان، محبوب و اثرگذار شده است و همچنین گفته شده که الهامبخش "حس شگفتی" است و نیز علاوه بر ارائه سرگرمی، میتواند جامعه امروزی را نیز مورد انتقاد قرار داده و پیشنهادهای جدیدی را برای جنبه های مختلف اجتماعی تعریف کنه.
فیلم علمی تخیلی : امروزه شاید پرطرفدارترین رسانه در زمینهٔ علمی تخیلی ، "فیلم" باشد. فیلمهای علمی تخیلی را فقط طرفداران آثار علمی تخیلی نیستند که میبینند؛ این موضوع به خصوص درباره ایرانیان نیز صادق است؛ زیرا اساساً فیلمهایی که در ژانر علمی تخیلی جای میگیرند پر از جلوههای ویژه و بعضاً مملو از عنصر هیجان هستند و این دو مورد ، باعث جذابیت آنها شدهاست.
ژانر علمی تخیلی
ژانر علمی تخیلی اثری است که در صورت حذف علم از آن، ساختارش از هم میپاشد. تعریفهای مختلفی از این ژانر وجود دارد؛ از جمله، این تعریف : "اثری علمی تخیلی است که ناشرش بگوید علمی-تخیلی است!" اما شاید پرطرفدارترین آنها تعریف اخیر باشد حتی اگر دانش امروز، پاسخی برای برای چرایی و چگونگی مطرحشده را نداشته باشد. ابهامی که وجود دارد مربوط به زمانی است که عنصر خیال، چنان با توجیههای علمی در هم آمیزد که جدا کردنش ممکن نباشد و ماهیت علمی بودن اثر، زیر سؤال رود؛ البته چنین ابهامی معمولاً در آثار علمی تخیلی نویسندگان شاخصی مانند آسیموف یا آرتور. سی. کلارک وجود ندارد. در اثر علمی تخیلی، نویسنده فکر خود را رها میکند تا به آینده برود و آنچه را که در اثر پیشرفت علمی، امکانپذیر شدهاست به تصویر بکشد. در چنین اثری، نویسنده گاهی تمایلات و آرزوهای انسانها و گاهی بیمها و ترسهایشان را بیان میکند. ژانر علمی تخیلی، ارباب بیهمتای گونهای از سینما شد که بقایش از صفر تا صد، منوط به پیشرفت سیستمهای کامپیوتری و استودیوهای دیجیتال است.
علمی تخیلی سخت
علمی تخیلی سخت یکی از زیرگونههای ژانر علمی-تخیلی در ادبیات و سینما است، که خصیصهٔ مهم آن پرداختن زیاد به مبانی علمی و اصول فنی و مهندسی است و در بطن داستان، بیشتر به ذکر خصوصیات علمی میپردازد. گاه به همین دلیل داستان از خط روایتی جالبی پیروی نمیکند و انسانهای تصویر شده در آن، تنها شخصیتهایی برای تأکید روی ویژگیهای مهندسی هستند. از مشهورترین نویسندگان سبک علمی-تخیلی سخت میتوان به رابرت آنسون هاینلاین و استانیسواو لم اشاره کرد. پدر علمی-تخیلی سخت، تام گودوین است. برخی نویسندگانی که آثاری در این سبک دارند عبارتاند از:
ژول ورن - پاول اندرسون - کاترین آسارو - آیزاک آسیموف - دیوید برین - گرگ بیر - یان بنکز - جان بارنز -گرگوری بنفورد
علمی تخیلی نرم
علمی تخیلی نرم یکی از زیرسبکهای ژانر علمی-تخیلی است. این سبک به جای پرداختن به مسایل علمی و فنی و جزئیات و ریزهکاریهای فناوری به شخصیتهای انسانی، روابط آنها و احساسات فیمابین میپردازد. علاوه بر این این سبک معمولاً به مسایلی میپردازد که از دید دانش کنونی غیرممکن هستند (مثلاً تلهپاتی).
اصطلاح علم تخیلی نرم در برابر علمی تخیلی سخت برگزیده شدهاست، علاوه بر این در این سبک معمولاً به بخشهای نرمتر دانش مثل فلسفه، روانشناسی، انسانشناسی و جامعهشناسی پرداخته میشود. با توجه به ماهیت دانشهایی که در این ژانر در نظر گرفته میشوند، برخلاف ژانر مقابلش یعنی علمی-تخیلی سخت، این ژانر محدودهٔ روشنی ندارد. یعنی به راحتی ممکن است در مرزهای تعریف علمی-تخیلی بگنجد. یکی از بهترین مثالهایی که برای چنین ابهامی آورد مبحث بزرگراه در جامعهٔ طرفداران علمی-تخیلی فارسی زبان است. موضوع این بحث علمی-تخیلی بودن یا نبودن داستان بزرگراه اثر ری بردبری است. این اختلاف از این سؤال نشات میگیرد که آیا این اثر علمی-تخیلی است یا خیر و بحثهایی چند ساله به دنبال این سؤال آمدهاند. مجموعه داستانهای بنیاد اثر آیزاک آسیموف را میتوان تاحدی متعلق به این سبک شمرد. این مجموعه داستانها به آثار جامعه شناختی فروپاشی یک امپراتوری فراسیارهای میپردازند. آسیموف در این مجموعه خیلی به شرح فناوریهای استفاده شده در داستان نمیپردازد بلکه به گفتهٔ خودش کل داستانها چیزی بیش از یک مجموعه گفتگو و برخوردهای انسانی نیستند. دانش خیالی روان-تاریخ که داستان حول آن میچرخد فقط بهطور مختصر بررسی میشود و غیر از آن فقط به تأثیر آن پرداخته میشود. ری بردبری یکی از نویسندگانی است که آثارش به راحتی در این ژانر دسته بندی میشوند. نویسندگان مشهور : ری بردبری - آیزاک آسیموف - فرانک هربرت - خالق تلماسه
خیالپردازی یا فانتزی Fantaisie
خیالپردازی یا فانتزی Fantaisie گونهای هنری است که جادو و دیگر اَشکال فراطبیعی را به عنوان عنصر اولیهٔ طرح و توطئه، درونمایه یا فضای داستان استفاده میکند. اینگونه معمولاً توسط نگاه، حس و درونمایهٔ وسیع از کار اشخاص از گونههای علمیتخیلی و وحشت متمایز میشود، هر چند که این سه گونه نقاط مشترک بسیاری با هم دارند و مجموعاً ادبیات گمانهزن ∗ شناخته میشوند. در خیالپردازی قواعد و قوانین فیزیکی و طبیعی زیر پا گذاشته میشود و موجودات ناموجود تصویر میشوند. این نوع ادبی معمولاً شامل سحر و جادو، حوادث خارقالعاده، و موجودات خیالی است. واژهٔ فانتزی تنها به شکل اسم به کار نمیرود و در زبان فارسی به صورت صفت نیز به کار میرود. مراد فرهادپور در مقدمهای که بر برگردان فارسی درخت و برگ نوشتهاست عبارت ادبیات تخیلی مدرن را به عنوان برگردان واژهٔ "فانتزی" به کار میبرد و آن را شیوهٔ جدیدی شمردهاست که با اثر موریس آغاز شدهاست.
فانتزی تاریخی Historical fantasy
فانتزی تاریخی Historical fantasy یک گونه از فانتزی و سبکی از داستانهای تاریخی است که شامل روایت عناصر فوقالعاده (مانند سحر و جادو) است.
اسطورهآفرینی Mythopoeia
اسطورهآفرینی Mythopoeia یا ابداع افسانه، یک سبک روایی در ادبیات امروزی و فیلمسازی است که در آن یک مؤلف شخصاً مجموعهای از افسانهها و اسطورههای تخیلی خود را ابداع میکند. هنگامی که یک اسطوره یا افسانه در پی سدهها سنت شفاهی و تدریجی پدید نیامده باشد بلکه توسط یک نویسنده در مدتی کوتاه ابداع و پرورده شدهباشد، این امر را اسطورهآفرینی میگویند. البته مؤلفان این سبک معمولاً از موضوعات اسطورهای قدیمی و کهنالگوهای موجود نیز در آفریدن اثر خود بهره میگیرند. تالکین در دهه ۱۹۳۰ برای تألیفات خود واژه اسطورهآفرینی را بهکار برد و این واژه از آن پس رواج پیدا کرد. از دیگر مؤلفان اسطورهآفرین میتوان به هوارد فیلیپس لاوکرفت، ویلیام بلیک، سی. اس. لوئیس، مروین پیک، جرج مکدونالد، و ادوارد پلانکت اشاره کرد.
فانتزی تاریک Dark fantasy
فانتزی تاریک یا Dark fantasy یک گونه هنری است که به عنوان زیر مجموعه سبک خیالپردازی بهشمار میرود. این نوع سبک میتواند به آثار ادبی، هنری و سینمایی اشاره داشته باشد که آمیختهای از عناصر خیالپردازی و عناصر وحشت هستند. خیالپردازی تیرهوتار اقتباسی از عناصر گونه وحشت و اغلب دارای ویژگیهایی از قبیل تیرهوتار، ترس و مرگ، غمناک، موضوعات خشن و وحشیانه همراه با موجودات فراطبیعی شیطانی است. با این حال، برخلاف گونه وحشت تمرکز داستان به منظور ترساندن خواننده نیست. در این سبک محدودیتی برای نشان دادن بخش تاریک طبیعت انسان وجود ندارد و قهرمان اصلی داستان لزوماً دلسوز نیست. همچنین برخی از نویسندگان از واژهٔ فانتزی تاریک (یا فانتزی گوتیک) به عنوان جایگزینی برای توصیف وحشت استفاده میکنند، چرا که آنها احساس میکنند واژه دومی بیش از حد ترسناک یا اثرگذار است.
مجلات و پوستر ها
پوستری در سبک علمی تخیلی به نام "غول پرتو گاما" که به مناسبت هالووین ۲۰۲۰ میلادی، توسط برنامهٔ اکتشافات فضایی ناسا منتشر شد. نمایشنامههای رادیویی و تلویزیونی هم بستری مناسب برای سبک علمی–تخیلی هستند. اورسن ولز، سینماگر و بازیگر معروف (که او را بهدلیل شاهکارش همشهری کین میشناسند)، زمانی جنگ دنیاها اثر ولز را چنان در رادیو به صورت نمایشنامه اجرا کرد که برخی از مردم آمریکا باور کردند که واقعاً بیگانهها به زمین حمله کردهاند. مجلههای و کتابهای کمیک و نیز فیلمها و سریالهای بسیاری در سبک صرفاً علمی تخیلی وجود دارند. برخی، پخش پرطرفدار سریال پیشتازان فضا Star Trek : Original Series را در دهه ۵۰ (میلادی) از تلویزیون وقت ایران به یاد دارند.
درونمایههای علمی تخیلی
سبک علمی تخیلی از سبکهایی است که زمینهٔ بسیاری برای کار دارد؛ همچون: زمینیسازی، تبدیل سیارههای دیگر به صورت مناسب برای زندگی انسان. بیگانهها، زیست فرازمینی، برخورد نژادهای هوشمند غیر انسانی با انسان، چه در زمین، چه در فضای خارج و چه در ابعاد و فضاهای غیر فیزیکی. سفر فضایی، جهش و کرمچالهها. سفر در زمان . پیشرفت علم، زیستشناسی، ژنتیک، همانندسازی (تاگسازی) و نیز قدرتهای ذهنی… . زمانها و جهانهای موازی Multi-verse . شیمیهای متفاوت حیاتی و تأثیرات آینده اکتشافات علمی و نیز خیالپردازی دربارهٔ مرزهای علم…
علمی تخیلی در ایران : ادبیات علمی-تخیلی در ایران
کتاب عناصر داستانهای علمی–تخیلی در سال ۱۳۷۷ توسط نشر نی چاپ شد که گردآورنده و مترجم آن، خیام فولادی تالاری است؛ این، نخستین کتاب دربارهٔ نوشتن داستانهای علمی–تخیلی در ایران است. ادبیات علمی–تخیلی در ایران «ادبیات علمی» (مجلهٔ دُردانه) یا «افسانهٔ علمی» (هوشنگ غیاثینژاد، مقدمهٔ خورشید عریان) یا «دانش فسانه» هم خوانده شدهاست؛ اما اصطلاح «علمی-تخیلی» عامهپسندتر و جاافتادهتر است. ادبیات علمی–تخیلی در ایران بین طبقهٔ کتابخوان عادی، طرفدار چندانی ندارد؛ این ژانر برای مخاطبان ایرانی، بیش از حد، شاعرانه و روشنفکرانه است و بیشتر با ادبیات کودکان، در یک طبقه قرار میگیرد که البته استثناهایی هم وجود دارد؛ ولی ادبیات علمی–تخیلی در ایران، هنوز به جریانی مستقل تبدیل نشدهاست. یکی از نویسندگان معاصر داستانهای علمی-تخیلی ایرج فاضل بخششی است که تا کنون ۸ کتابش منتشر شدهاست. نخستین مجموعهٔ داستان کوتاه علمی–تخیلی ایرانی در فصلنامهٔ ادبستان (ص ۱۵۱، تابستان و پاییز ۱۳۷۸) با نام «آخرین بنیاد کهکشانی»، نوشتهٔ فرهاد ارکانی (نشر دنیای قلم، ۱۳۷۵، به همراه دو داستان ترجمهشده از آیزاک آسیموف معرفی شد که آخرین داستان این مجموعه بهگونۀ تخیلی به شیوۀ شکلگیری سری کتابهای بنیاد توسط آسیموف میپردازد.
فیلم علمی تخیلی
فیلم علمی تخیلی یک ژانر فیلم است که در آن از ترکیب توصیفاتی همچون داستانهای علمی-تخیلی، ادبیات گمانهزن و دانش استفاده شدهاست. بهطور کلی این فیلمها در مورد پدیدههای ساخته می شوند که از دید علم لزوماً پذیرفته نشدهاست.پدیدههایی همچون موجودات فرازمینی، دنیاهای بیگانه، حس ششم و سفر در زمان و همچنین اغلب همراه با عناصر مربوط به آینده همچون فضاپیما و ربات ها یا فناوریهای دیگر در این فیلمها استفاده میشود.
آثار مشهور : سریالهای تلویزیونی - فرینج - آینه سیاه (سریال تلویزیونی) - دکتر هو - تاریک (دارک) - چیزهای عجیب - لاست - ماموران شیلد - افسانه های فردا
فیلمها
آواتار (فیلم ۲۰۰۹) - جنگ ستارگان (با عنوان اصلی «جنگهای ستارهای» (Star Wars)) - میانستارهای (Interstellar) - بلیدرانر - تلقین (فیلم) - ۲۰۰۱: یک اودیسهٔ فضایی -نابودگر ۲ : روز داوری -ماتریکس - هوش مصنوعی (.A.I) - بیگانه - سولاریس - برخورد نزدیک از نوع سوم -روز استقلال - مرد نامرئی - جنگ دنیاها -تیتان -بیسکوئیت سبز -ET - پارک ژوراسیک - گزارش اقلیت - مرد دویست ساله - هری پاتر - انتقام جویان - مردان ایکس - عطش مبارزه - بازیکن شماره یک اماده -حاشیه اقیانوس آرام - انگاشته - دونده مارپیچ.
ویژگیهای گونهٔ خیالپردازی
ویژگی اصلی خیالپردازی، دارا بودن عناصر خیالی در فضایی خود-منسجم است، فضایی که منطق و قوانین خاص خود را دارد که متفاوت با منطق عادی است و داستان آن قوانین را نمیشکند. در این ساختار هر مکانی برای عناصر خیالپردازی ممکن است: شاید این مکان مخفی باشد یا در جهان ظاهراً واقعی ما رخنه کرده باشد یا شاید کاملاً در دنیایی خیالی رخ بدهد. در هر اثری عناصر نه فقط باید از قوانین پیروی کنند بلکه به دلیل انسجام طرح و توطئهٔ داستان باید شامل محدودیتهایی باشد تا به قهرمانان و تبهکاران داستان اجازه بدهد با هم بجنگند. عناصر جادویی باید بی قید و بند استفاده نشوند وگرنه ساختار داستان از بین میرود.
تاریخچهٔ خیالپردازی
با این که گونه خیالپردازی به شکل مدرن کمتر از دو قرن عمر دارد، شکلهای سابق آن تاریخی برجسته و طولانی دارند. عناصر گونه خیالپردازی و اسطورهای که سرانجام گونه خیالپردازی و زیرگونههای خیالپردازی را ساختند احتمالاً با حماسهٔ گیلگمش و اولین نوشتههای بشر آغاز شوند که در دوران بعد بخشی از بزرگترین و مشهورترین ادبیات بشر را شکل دادند. ماجراجوییهای خیالی، از ادای شاعرانه تا ادای منثور و اودیسهٔ هومر تا بئوولف، از مهابهاراتا تا کتاب هزار و یک شب، از شاهنامه تا افسانههای شاه آرتور که پهلوانان شجاع، هیولاهای مرگبار و سرزمینهای پنهان بسیاری از خوانندگان را در دنیای خیال فرو بردهاست. اگر اینطور به تاریخ گونه خیالپردازی نگاه کنیم، تاریخ ادبیات و تاریخ خیالپردازی آن قدر در هم آمیختهاند که نمیتوان آنها را از هم جدا کرد.
تاریخ ادبیات خیالپردازی مدرن با جورج مکدونالد ∗، نویسندهٔ اسکاتلندی رمانهایی مثل شاهدخت و گوبلین ∗ و فانتاستس ∗، آغاز میشود که دومین رمان را بسیاری نخستین رمان خیالپردازی بزرگسالان میدانند. مکدونالد تأثیری بسیار زیاد بر جی. آر. آر. تالکین و سی. اس. لوییس داشت. دیگر نویسندهٔ بزرگ این عصر ویلیام موریس ∗ نام داشت، شاعری بزرگ که چند رمان نیز در اواخر قرن نوزدهم نوشت، از جمله مشهورترین آن رمانها: چاهی در انتهای جهان ∗. به رغم تأثیر مکدونالد در آینده و محبوبیت موریس در عصر خود تا قرن بعد ادبیات داستانی خیالپردازی به مخاطب وسیع دست نیافت. ادوارد پلانکت، که بیشتر به نام لرد دانسنی شناخته میشود، نقطهٔ آغازی بر محبوبیت اینگونه هم به شکل رمان و هم به شکل داستان کوتاه بود. بسیاری از نویسندگان جریان معمول ادبیات هم به خیالپردازینویسی روی آوردند، از جمله اچ. رایدر هاگارد ∗، رودیارد کیپلینگ ∗ و ادگار رایس بروز ∗. این نویسندگان همراه با آبراهام مریت ∗ بنیانگذار چیزی بودند که بعدها به نام زیرگونهٔ «دنیای گمشده» مشهور شد و در اوایل قرن بیستم پرطرفدارترین شکل خیالپردازی بود. در این زمان چندین خیالپردازی کودک کلاسیک نیز منتشر شد، از جمله پیتر پَن و جادوگر شگفتانگیز اُز.
خیالپردازی حماسی High Fantasy
خیالپردازی حماسی یکی از زیر مجموعههای ژانر خیالپردازی است که در دنیاهای خیالی و موازی به کار برده میشود. خیالپردازی حماسی با کارهای ویلیام موریس، جرج مکدونالد و ادوارد پلانکت آغاز گردید و با نوشتههای جی.آر.آر. تالکین و سی اس لوئیس به اوج رسید. خیالپردازی حماسی به همراه ژانر شمشیر و جادوگری، تبدیل به متداولترین زیر سبکهای فانتزی شدهاند. تعبیر High Fantasy را که به خیال پردازی حماسی ترجمه شده، نخستین بار لوید الکساندر در سال ۱۹۷۱ به کار بردهاست. فانتزی حماسی نوع خلاقانهٔ فانتزی است و در مقابل فانتزی نازل (Low Fantasy) قرار دارد.
خیالپردازی علمی یا فانتزیScience fantasy
خیالپردازی علمی یا فانتزی علمی Science fantasy زیرگونهای از علمی-تخیلی و خیالپردازی است که در آن، پدیدههای خیالپردازی با عناصر علمی توجیه میشوند. برخی خیالپردازی علمی را فرزند ناخَلَف دو گونهٔ والد خود خواندهاند، چون علمی-تخیلی و خیالپردازی در بسیاری از مرزها، با هم اشتراک دارند. مثالها : آرتمیس فاول - جنگهای ستارهای - آرکین
در واقع، خیالپردازی کودکان و نوجوانان خیلی بیشتر از خیالپردازی بزرگسالان مطلوب است و این موضوع، نویسندگانی را که تمایل داشتند خیالپردازی بنویسند وادار کرده بود اثرشان را با خیالپردازی کودکان تطبیق بدهند. ناتانیل هاوثورن کتابهای بسیاری نوشت که به خیالپردازی تمایل داشتند، اما در کتاب شگفتانگیز برای پسرها و دخترها ∗ که برای کودکان و نوجوانان بود خیالپردازی نوشت. تا چند سال، این باعث شده بود که بسیاری از کارهای خیالپردازی، حتی ارباب حلقهها در ادبیات کودکان طبقهبندی شود.
در ۱۹۲۳ اولین مجلهٔ کاملاً مخصوص خیالپردازی، قصههای عجیب یا وایرد تیلز، ایجاد شد. مجلات شبیه به این بیدرنگ چاپ شدند که از همه مشهورتر مجلهٔ خیالپردازی و علمیتخیلی Magazine of Fantasy and Science fiction بود. مجلات عامیانه و ارزان در اوج محبوبیت خود بودند و درآوردن ادبیات خیالپردازی به مخاطبان بسیار هم در آمریکا و هم در انگلیس مهم بودند. این مجلات در موفقیت علمیتخیلی هم مهم بودند و در این زمان این دو گونه با یکدیگر ارتباط خود را آغاز کردند. در ۱۹۵۰ ادبیات «شمشیر و جادوگری» خوانندگان زیادی یافته بود، زیرا کتابهای کنان بربر نوشتهٔ رابرت ای. هووارد و ال. اسپراگ دی کمپ و فافرد و موشگیر خاکستری نوشتهٔ فریتز لایبر به موفقیت بسیاری دست یافته بود. اما ظهور خیالپردازی والا ∗ و بیشتر از همه محبوبیت هابیت و ارباب حلقهها اثر جی. آر.آر تالکین در دههٔ شصت میلادی، خیالپردازی را وارد ادبیات اصلی کرد. مجموعههای دیگر مثل سرگذشت نارنیا نوشتهٔ سی اس لوئیس و دریا-زمین نوشتهٔ اورسلا لوگویین به محبوبیت اینگونه استحکام بخشید. محبوبیت گونه خیالپردازی در قرن بیست و یکم ادامه یافت و پرفروش بودن کتابهای هری پاتر نوشتهیجی. کی. رولینگ این را نشان میدهد. چندین برداشت از کتابهای خیالپردازی به موفقیت خیلی زیاد دست یافتند که از همه مشهورتر سهگانهٔ ارباب حلقهها به کارگردانی پیتر جکسون است. فیلم فانتزی یا فیلم خیالپردازی یکی از ژانرهای فیلم است که دارای زمینهای فانتزی میباشد و در آن از جادو، وقایع فراطبیعی، موجودات افسانهای و دنیاهای خیالی استفاده شدهاست. این ژانر شباهتهایی به ژانرهای علمی ـ تخیلی و وحشت دارد. برای مثال سه گانه ارباب حلقه ها و هری پاتر که از بهترین فیلم های تاریخ این ژانر است.
خیالپردازی معاصر Contemporary fantasy
خیالپردازی معاصر Contemporary fantasy زیرگونهای از گونهٔ خیالپردازی است که در آن داستان در محیطی امروزی و معاصر رخ میدهد و عاملهای تأثیرگذار بر آن عوامل زندگی امروزی هستند. ماجرای خیلی از داستانهای خیالپردازی در گذشتههای دور میگذرد. بیشتر در جوامع کشاورزی یا حتی پیش از آن. مثالها آنقدر هستند که بتوان آنها را جریان غالب خواند. حتی بعضی به صراحت به آن اشاره کردهاند. خیالپردازیهایی هم هستند که قهرمان در آنها از زمان معاصر به دنیایی با آن خصوصیات پرتاب میشود. به دنیاهایی که چیزهایی مثل منجنیق و باروت هم دور از ذهن میرسند. داستانهای خیالپردازی امروزی در دنیای معاصر بافته شدهاند. مثلاً چیزی از طرف شب کار سایمون آر گرین را در نظر بگیرید. چیزی از طرف شب، در دنیایی کاملاً امروزی میگذرد. دنیای نایتساید که جایی در لندن است، کاملاً مدرن است. جان تیلور، قهرمان داستان، حتی تلفن همراه هم دارد:
"… تا پیش از این هیچ وقت به خودم دردسر حمل تلفن همراه نداده بودم. تلفن همراه در نایتساید میتواند هر چیزی از اجنهٔ ماشینها، تا ارواح سرگردان، تا موجوداتی از ابعاد دیگر را به سوی شما بکشد. و وقتی یکی از آنها وارد تلفن شد … بقیهاش را ندانید برای سلامت عقل بهتر است."
ایدهٔ این دست داستانها، تا حدی گیجکنندهاست. فضایی در مقابل خواننده قرار میدهند که تا ابدیت میرود. هیچ محدودیتی وجود ندارد و با این همه قهرمان با مبارزهطلبیهایی سخت روبرو میشود و به هر روی از پس آنها برمیآید. در این دست داستانها هم عوامل مشخص کنندهٔ خیالپردازی و جادو هست و هم دنیای نوین. شاید هری پاتر هم به نظر از همین دست داستانها برسد، اما آن را نمیتوان جزو این دسته شمرد. رولینگ با عنوان کردن اینکه ساختههای «ماگلها» در دنیای جادویی کار نمیکنند، خودش را از شر آنها راحت کرده. دنیای رولینگ جادو دارد و بس، شمشیری اگر هست، جادویی است. در دنیای خیالپردازیهای معاصر، هم عوامل زندگی نوین حضور مؤثر دارند و از قوانین خودشان پیروی میکنند، هم قوانین نیوتن برقرارند و هم اصول ترمودینامیک. انسانها، اینجا ابرانسان نیستند. انسانهای کوچک انسان هستند. هم ضعف دارند و هم تردید و یکباره هم از این رو به آن رو نمیشوند و «گوهرهای پنهان» را کشف نمیکنند. در خیالپردازیهای معاصر، داستان، مبارزهطلبی معمولاً خود انسان است. خود قهرمان.
نویسندگان مشهور : نویسندگان علمی تخیلی
آرتور سی. کلارک، آیزاک آسیموف و رابرت ای. هاین لاین و ال.جی اسمیت را بهعنوان بزرگترین نویسندگان داستانهای علمی تخیلی شناخته میشوند. امروز تعداد نویسندگانی که کارهایشان را بتوان در سبک علمی–تخیلی طبقهبندی کرد بسیار زیاد شدهاست؛ شاید حتی افلاطون، فیلسوف یونانی را هم بتوان یکی از اولین نویسندگان آثار علمی تخیلی دانست؛ زیرا داستان آتلانتیس را اولین بار، او نقل کرد؛ اگر چه به صورت نقلی از حقیقت. بیشک میتوان ژول ورن را نویسندهای دانست که سبک ""علمی-تخیلی" را به بلوغ رساند. جاناتان سویفت، نویسندهٔ سفرهای گالیور را هم شاید بتوان تا حدی جزو نویسندگان این سبک دانست؛ فصل سوم کتاب وی جزیرهای به نام لاپوتا را وصف میکند که با کمک نیروی آهن ربایی بزرگ، در هوا شناور مانده و حرکت میکند.
