در این مطلب مفید و جذاب ، ابتدا در مورد عکاسی دیجیتال و دوربین دیجیتال صحبت می کنیم ، سپس در مورد عکاسی آنالوگ و دوربین های آنالوگ صحبت خواهیم کرد و در نهایت به مبحث تجهیزات عکاسی می پردازیم . در مطلب قبل با عنوان عکاسی | پدیده علمی ، صنعتی و هنری نیز می توانید اطلاعات مفیدی در این حوزه در وب سایت داشته باشید.
عکاسی دیجیتال به فرایند ثبت تصاویر به وسیلهٔ دریافت و ثبت نور بر روی سطح حساس به نور حسگر الکترونیکی گفته می‌شود. الگوهای نوری بازتابیده شده یا ساطع شده از اشیا بر روی سطح حساس به نور حسگر تأثیر می‌گذارد و باعث ثبت تصاویر می‌گردد. عکاسی دارای سه ویژگی علمی، صنعتی (اقتصادی) و هنری است. عکاسی به عنوان یک پدیده علمی تولد یافت و به شکل یک صنعت گسترش یافت و همچنین جنبه‌های هنری نیز در آن ظهور کرد. عکاسی دیجیتال در حال حاضر رایج‌ترین تکنولوژی برای ثبت تصویرهای ۲بعدی و ۳بعدی در بازارهای مصرف‌کننده و حرفه‌ای است. آسانی نسبی استفاده، سرعت بالای بازدید، انتقال و چاپ و نیز در بسیاری از موارد، کیفیت برتر، تعدادی از ویژگی‌های متمایزکننده عکاسی دیجیتال هستند. آسانی نسبی ویرایش عکاس‌های دیجیتال و در دسترس بودن نرم‌افزارهای قدرتمند برای این کار، باعث پیش آمدن جنجال‌های بسیاری در مورد صداقت و قابل اعتماد بودن عکس‌های دیجیتالی در عرصه‌های خبرنگاری و تاریخ‌نگاری شده‌است. البته ویرایش عکس و پیامدهای مربوط به آن، محدود به عکاسی دیجیتال نیستند و این موضوع بحثی مطرح در کل طول تاریخ عکاسی بوده‌است.
انواع سنسور : در حال حاضر سه نوع تکنولوژی بخش عمده سنسورهای تولید شده برای دوربین‌های دیجیتال را در بر می‌گیرد.
سنسورهای سیماس یا نیم‌رسانای اکسید فلزی مکمل (CMOS)
سنسورهای سی‌سی‌دی یا دستگاه جفت‌کننده بار (CCD)
سنسورهای Foveon
شایان ذکر است که هیچکدام از این سنسورها به صورت مستقیم قادر به شناسایی رنگ‌ها نیستند و فقط می‌توانند شدّت روشنایی نور را ثبت کنند. هر سنسور از میلیون‌ها سنسور ریز حساس به نور تشکیل شده و هرکدام از این سنسورهای ریز قالباً یک پیکسل از عکس نهایی را ثبت می‌کند. سازندگان این سنسورها با قرار دادن فیلترهای سرخ، سبز و آبی (رنگ‌های اولیه) روی تک تک آنها با استفاده از الگوهایی مانند الگو بایر می‌توانند به پردازشگرهای دوربین قابلیت آن را بدهند که با کمک الگریتم‌های درون‌یابی (اینترپولیشن) و مقایسه ارقام ثبت شده توسط ریز سنسورهای مجاور، رنگ واقعی هر پیسکل را حدس بزنند. دوربین‌هایی که قابلیت ذخیره عکس را به صورت نپخته دارا هستند، اجازه می‌دهند که این بخش نهایی شناسایی رنگ‌ها روی رایانه شخصی انجام شود و این به کاربران اجازه می‌دهد که آزادی بیشتری در ویرایش عکس نهایی داشته باشند.
تعداد پیکسل : یکی از خصوصیاتی که در بازاریابی دروبین‌های دیجیتال بر آن تأکید می‌شود تعداد کلّ پیکسل‌های یک دوربین است. این رقم که با واحد مگاپیکسل یا میلیون پیکسل شمارش می‌شود، از راه ضرب تعداد پیکسل‌های افقی و عمودی یک سنسور محاسبه می‌شود. برای مثال، دروبینی که سنسوری دارای ۳هزار پیکسل افقی و ۲هزار پیکسل عمودی باشد، یک دوربین ۶ مگاپیکسلی خواهد بود. با وجود آنکه این رقم در برخی موارد می‌تواند شاخص خوبی برای مقایسه کیفیت تصویر دوربین‌های دیجیتال باشد، این رقم در اکثر موارد می‌تواند گمراه‌کننده نیز باشد. کیفیت نهایی یک تصویر دیجیتال مؤثر از متغیرهای بیشتری مانند نوع سنسور، مساحت سنسور، اندازه لنزهای ریز روی هر پیکسل، قدرت تمرکز لنز و غیره می‌باشد.
دوربین دیجیتال : دوربینی است که در حافظه دیجیتال عکس می‌گیرد. امروزه بیشتر دوربین‌های تولید شده دیجیتال هستند و با اینکه هنوز دوربین‌های دیجیتال اختصاصی وجود دارند، امروزه تعداد بیشتری دوربین در دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند گنجانده شده‌اند، که می‌توانند، در کنار بسیاری از کارهای دیگر، از دوربین‌های خود برای شروع تماس تصویری زنده و ویرایش و بارگذاری مستقیم تصویر و ارسال آن برای دیگران استفاده کنند. با این حال، دوربین‌های اختصاصی با کیفیت بالا و پیشرفته هنوز هم معمولاً توسط متخصصان و افرادی که مایل به عکسبرداری با کیفیت بالاتر هستند استفاده می‌شود. دوربین‌های دیجیتال از یک سیستم نوری استفاده می‌کنند، که معمولاً از لنزی با دیافراگم متغیر برای تمرکز نور بر روی دستگاه برداشت تصویر استفاده می‌کنند. دیافراگم و شاتر مقدار صحیح ورود نور به دستگاه برداشت تصویر را تنظیم می‌کنند، دقیقاً مانند دوربین‌های قدیمی که از فیلم استفاده می‌کردند، با این تفاوت که دستگاه برداشت تصویر در این دوربین‌ها، شیمیایی نبوده و دیجیتالی است. اما برخلاف دوربین‌های فیلمی، دوربین‌های دیجیتال می‌توانند بلافاصله پس از ضبط تصاویر، آن را بر روی صفحه نمایش نشان دهند و تصاویر را بر روی حافظه ذخیره یا از آن حذف کنند. بسیاری از دوربین‌های دیجیتال همچنین می‌توانند فیلم‌های متحرک را با صدا ضبط کنند. برخی از دوربین‌های دیجیتال می‌توانند تصاویر را برش بزنند و آن را به هم بچسبانند و سایر ویرایش‌های ابتدایی تصویر را نیز انجام دهند.
فروش تلفن‌های هوشمند و دوربین‌ها. فروش دوربین‌های دیجیتال سنتی به دلیل افزایش استفاده از تلفن‌های هوشمند برای عکاسی کاهش یافته‌است، که همچنین امکان دستکاری و به اشتراک گذاری آسان عکس‌ها را با استفاده از برنامه‌ها و سرویس‌های وب ایجاد می‌کند. در مقابل، «دوربین‌های پل» یا Bridge camera با عملکردی که اکثر دوربین‌های گوشی هوشمند از جمله زوم اپتیکال و سایر ویژگی‌های پیشرفته فاقد آن هستند، جایگاه خود را حفظ کرده‌اند.
عملکرد
از لحاظ عملکرد کلی، دوربین‌های دیجیتال بسیار شبیه به دوربین‌های عکاسی دارای فیلم یا غیر دیجیتال می‌باشند. این دوربین‌ها همانند دوربین‌های معمولی دارای یک منظره یاب، لنز برای کانونی کردن تصویر بر روی یک وسیله حساس به نور، وسیله‌ای برای نگهداری و انتقال چند تصویر گرفته شده در دوربین و یک جعبه در بر گیرنده تمام این تجهیزات می‌باشد. در یک دوربین معمولی فیلم حساس به نور تصویر را ذخیره می‌سازد و بعد از عملیات شیمیایی برای نگهداری تصویر از آن استفاده می‌شود. در حالی که در دوربین دیجیتال این کار با استفاده از ترکیبی از فناوری پیشرفته سنسور (حسگر) تصویر و ذخیره در حافظه انجام می‌گیرد و اجازه می‌دهد که تصاویر در شکل دیجیتال ذخیره شوند و به سرعت بدون نیاز به عملیات خاصی (نظیر عملیات شیمیایی بر روی فیلم) در دسترس باشند.
در قلب دوربین‌های دیجیتال یک سنسور CCD یا CMOS قرار دارد.
گرچه اصول کلی این دوربین‌ها شبیه به دوربین‌های فیلمی هستند، نحوه کار داخل این دوربین‌ها کاملاً متفاوت است. در این دوربین‌ها تصویر توسط یک سنسور CCD یا یک CMOS گرفته می‌شود. CCD به صورت ردیف‌ها و ستون‌هایی از سنسورهای نقطه‌ای نور هستند که هر چه تعداد این نقاط بیشتر و فشرده تر باشد، تصویر دارای دقت بالاتری است) هر سنسور نور را به ولتاژی متناسب با درخشندگی نور تبدیل کرده و آن را به بخش تبدیل سیگنالهای آنالوگ به دیجیتال ADC می‌فرستد که در آنجا نوسانات دریافتی از CCD به کدهای مجزای باینری (عددهای مبنای دو به صورت صفر و یک) تبدیل می‌شود. خروجی دیجیتال از ADC به یک پردازنده سیگنالهای دیجیتال DSP فرستاده می‌شود که کنتراست و جزئیات تصویر در آن تنظیم می‌شود و قبل از فرستادن تصویر به حافظه برای ذخیره تصویر، اطلاعات را به یک فایل فشرده تبدیل می‌کند. هر چه نور درخشنده‌تر باشد، ولتاژ بالاتری تولید شده و در نتیجه پیکسل‌های رایانه‌ای روشن‌تری ایجاد می‌شود. هر چه تعداد این سنسورها که به‌صورت نقطه هستند بیشتر باشد، وضوح تصویر به دست آمده بیشتر است و جزئیات بیشتری از تصویر گرفته می‌شود.
تمام این پروسه، پروسه‌ای هماهنگ با محیط زیست است. سنسورهای CCD یا CMOS در تمام مدت عمر دوربین در جای خود ثابت بوده و بدون نیاز به تعویض کار می‌کنند. ضمناً به علت عدم وجود قطعات متحرک عمر دوربین بسیار بیشتر می‌شود. سنسور CCD از میلیون‌ها سنسور نوری تشکیل شده‌است و حساسیت به نور آن از سنسورهای CMOS بهتر است. در عوض در سنسور CMOS مصرف انرژی کمتر بوده و مشکل Over Exposure کمتر به وجود می‌آید. دوربین‌های دیجیتال در بطن کار، از دوربین‌های آنالوگ پیروی می‌کنند، با این تفاوت که در این دوربین‌ها، همان‌طور که از اسمشان نیز برداشت می‌شود، کنترل بخش‌های مختلف از جمله فوکوسر و … به صورت دیجیتالی انجام شده یا در صفحه حساس این دوربین‌ها، سی سی دی و سی ماس، جایگزین فیلم‌های قدیمی شده‌است.
دریافت و ثبت تصویر در دوربین‌های دیجیتال
حسگرهای نوری از هزاران ردیف المان نیمه‌هادی بسیار کوچک و حساس به نور تشکیل شده‌اند که می‌توانند ذرات یا فوتون‌های نور را به بار الکتریکی تبدیل کنند. حال هر چه شدت نور ورودی بیشتر یا کمتر باشد، الکتریسیته ایجاد شده متعاقباً دست‌خوش تغییر می‌شود. جنس این صفحه‌ها اغلب از عناصری از جمله سیلیسیم و ژرمانیوم است. به‌طور نمونه شرکت کانن در دوربین‌های SLR خود تاکنون تنها از سنسورهای CMOS استفاده کرده‌است، در حالی که شرکت نیکون از هر دو نوع سنسور بهره می‌گیرد. به‌طور کلی تفاوت کیفی زیادی بین این دو نوع سنسور وجود ندارد اما حسگرهای CMOS کم مصرف تر بوده و در شرایط کم نور و با نوردهی‌های طولانی عملکرد بهتری دارند. ضمناً از نظر فنی امکان تولید سنسورهای CCD در ابعاد فول فریم (۲۴×۳۶میلیمتر) موجود نیست.
انواع دوربین‌های دیجیتال : دوربین دیجیتال تک‌لنزی انعکاسی
دوربین دیجیتال تک‌لنزی بازتابی یا انعکاسی یا Digital single-lens reflex camera نوع دیجیتالی دوربین‌های موسوم به SLR که از یک سیستم آینه‌ای مکانیکی و پنتاپریسم برای انتقال نور از لنز به نمایاب نوری در پشت دوربین استفاده می‌شود. از مشخصه‌های این دوربین‌های دیجیتال می‌توان به لنزهای قابل تعویض و نصب فلاشر اشاره نمود.
دوربین دیجیتال تک‌لنزی بازتابی : دوربین‌های کامپکت
دوربین‌های کامپکت یا Compact Camera که در ایران به دوربین دیجیتالی نیز شهرت دارد کیفیت تصویر پایین‌تری نسبت به دوربین‌های DSLR دارد. از ویژگی‌های این دوربین‌ها می‌توان به ابعاد کوچک، لنز سرخود و جمع‌شونده و فلاشر داخلی اشاره نمود. این دوربین‌ها قابلیت اضافه شدن تجهیزات جانبی همچون فلاش و لنز را ندارند. این دوربین‌ها بیشتر کارکرد عمومی دارد و در رده اقتصادی طبقه‌بندی می‌شوند. این دوربین‌ها نمایاب ندارند و تمامی ویژگی‌های یک دوربین همچون تنظیم‌فاصله، نوردهی، فوکوس، تعادل رنگ سفید بصورت خودکار انجام می‌شود.
دوربین‌های ورزشی یا اکشن
دوربین‌های اکشن Action camera که در ایران به دوربین‌های ورزشی شهرت دارد، دوربین‌های کوچک و سبکی هستند که بیشتر برای ضبط لحظات ورزشی بکار می‌روند. ثبت تصاویر با نمای انگل (به انگلیسی: Angle) از ویژگی‌های این دوربین‌هاست. این دوربین‌ها قطعات جانبی زیادی دارند که قابلیت نصب بر هر موضع در بدن فرد را فراهم می‌آورد. این دوربین‌ها می‌تواند به سر، کلاه، مچ، دست، اسکیت برد، دوچرخه، موتور سیکلت یا هر موضوع دیگر قرار بگیرد. حسگرهای این دوربین‌ها از نوع CMOS است.
دوربین تمام نما : دوربین تمام نما omnidirectional camera قابلیت ثبت هم‌زمان ۳۶۰ درجه را داراست. از کاربردهای این دوربین می‌توان در سیستم بینایی رباتها اشاره نمود.
دوربین‌های بریج : دوربین بریج (به انگلیسی: Bridge camera) را می‌توان حد واسط دوربین‌های DSLR و دوربین‌های کامپکت دانست. این دوربین از نظر شکل شبیه به دوربین‌های DSLR است اما از نظر اندازه از آنها کوچکتر است.این دوربین‌ها همچون دوربین‌های کامپکت قابلیت تعویض لنز و نصب فلاشر را ندارند.
دوربین بدون آینه : دوربین بدون آینه Mirrorless interchangeable-lens camera برخلاف دوربین‌های DSLR فاقد آینه و نمایاباب اپتیکال یا نوری است. نمای روبرو بصورت الکترونیکی از روی حسگر دوربین خوانده می‌شود. این دوربین‌ها همچون دوربین‌های DSLR قابلیت تعویض لنز را دارد.
دوربین دیجیتال تک‌لنزی غیربازتابی یا غیر انعکاسی Rangefinder camera نوع دیجیتال دوربین تک‌لنزی غیربازتابی است. در این دوربین‌ها عکاس سوژه را مستقیم و بدون ارتباط با لنز در کادر مستقلی می‌بیند.
مزیت‌های دوربین‌های دیجیتال
مخابره: شاید مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل تولید دوربین دیجیتال را بتوان مخابره نامید چرا که تولید آن پس از درخواست موسسات تحقیقات فضایی از تولیدکنندگان تجهیزات عکاسی برای تصویری قابل مخابره جهت تحقیقات فضایی شکل گرفت.
هزینهٔ کمتر : به لحاظ اینکه در هر دوره عکاسی دیگر احتیاج به خرید، ظهور و چاپ فیلم نیست.
مقدار خطای کمتر : به علت پیش نمایش بهتر عکس و نشان دادن عکس در همان زمان می‌توان در صورت مشاهدهٔ خطایی فاحش عکس را مجدادا ثبت کرد در صورتی که در عکاسی آنالوگ پس از مرحلهٔ ظهور می‌توان چنین تشخیصی داد که معمولاً دیر است.
مقدار ریسک پایین : از بین رفتن یا افت کیفیت شدید فیلم به علت زمان، حرارت، و نور دیدگی، خطای ظهور، چاپ، تاریخ فیلم و… طبیعتاً حذف شده و جای خود را از لحاظ ریسک تنها به خطاهای الکترونیکی بسیار ناچیز می‌دهد.
نگهداری بهتر : امکان آرشیو میلیون‌ها عکس در یک فضای بسیار کم با ماندگاری بسیار طولانی‌تر
عکسبرداری متوالی : در دوربین‌های آنالوگ به‌طور معمول بیشترین تعداد عکس برداری متوالی بیشتر از ۳۶ عدد (به لحاظ تعداد کاست) نمی‌شد به غیر از مواردی خاص که گاهی تا ۳۶۰ عدد اضافه می‌شد (با حجمی مزاحم) ولی با زحمتی چندین برابر برای تعویض فیلم! در صورتی که در دوربین‌های جدید دیجیتال با فشار دادن دکمه شاتر می‌توان بیش از هزاران عکس را بدون توقف در یک کارت حافظه بسیار کوچک جا داد.
گستره پویایی بیشتر از فیلم منفی
عکاسی آنالوگ
عکاسی آنالوگ اصطلاحی است که بعد از ظهور عکاسی دیجیتال، به عکاسی‌ای که با فیلم انجام می‌گیرد، اطلاق شد. در مقایسه با عکاسی دیجیتال که ضبط تصویر به وسیلهٔ تغییر در پتاسیل الکتریکی خروجی از سلول‌های حساس به نور صورت می‌گیرد، پیشوند آنالوگ به سیستم ضبط شیمیایی تصویر که بدون وجود تغییرات الکتریکی است، اضافه شده‌است.
در عکاسی آنالوگ، تصویر بر روی فیلمی که با استفاده از ژلاتین، نقره برمید به صورت امولسیون بر روی پایه فیلم تهیه شده، ثبت می‌شود؛ ولی در دوربین عکاسی دیجیتال، سیگنال تولید شده از برخورد نور با صفحه حساس ضبط تصویر، توسط پردازشگر دوربین ضبط و برای ارسال یا بازپخش آماده می‌شود. در دسامبر سال ۱۹۹۹ در نشریه Nature که توسط ژاکلین بللونی (Jacqueline Belloni) و مونا تره‌کوئر (Mona Treguer) منتشر شده‌است، هیند رمیتا (Hynd Remita) و رنه دی کیسر (René de Keyser) چگونگی تأثیر نور بر فیلم را نشان دادند. این اختراع توسط بخش شیمی شرکت آگفا به عنوان یک نتیجه ثبت شد، ولی بخاطر رکود بازار عکاسی آنالوگ، هیچ کاربرد و عداید تجاری بدست نداد.
عکاسی آنالوگ به عنوان یک علاقه‌مندی، در میان افراد رواج دارد. مجامع زیادی برای تبادل نظر در خصوص شیوه‌های جدید و متعدد به وجود آمده است. در میان نسل‌های جوانی که به عکاسی سنتی علاقه‌مند شده‌اند، جمع‌آوری و خرید و فروش بیش از ۶۰ قلم از تجهیزات عکاسی که در بیشتر در قرن ۱۹ مورد استفاده بود، گسترش خاصی پیدا کرده‌است. عکاسی پلاروید (فوری) یکی از محبوب‌ترین ابزارهای عکاسی آنالوگ، در مواجهه با انقلاب دیجیتال است. بطوری که تولید فیلم پلاروید تا سال ۲۰۰۸ ادامه داشت! در یک پروژه غیرممکن، یک شرکت در پی تولید محصولات جدید برای دوربین‌های قدیمی پلاروید، بمنظور بازیابی تکنیک‌های آنالوگ عکاسی پلاروید (فوری) برآمده بود.
آشنایی با فیلم عکاسی
فیلم عکاسی یا سطح حساس عکاسی که در گذشته از شیشه و کلودیونِ تر ساخته می‌شد، فعلاً یک ورق شفاف پلاستیکی از جنس پلی‌استر یا نیتروسلولز یا سلولز استات است. این ورق با یکی از نمک‌های نقره به نام نمک هالیدهای نقره (برومور نقره) و یک ماده ژلاتینی برای چسباندن نمک مورد نظر بر سطح ورقه پلاستیکی ساخته شده، پوشیده شده‌است. اندازه کریستال‌های نمک مشخص‌کننده میزان حساسیت به نور و رزولوشن فیلم عکاسی می‌باشد. نوری که به فیلم عکاسی می‌خورد باعث ایجاد یک فرایند شیمیایی روی فیلم عکاسی شده و تغییراتی که قابل دیده شدن نیست را ایجاد می‌کند؛ این تغییرات به وسیله ماده شیمیایی دیگری مرئی می‌شود. با ظهور و چاپ یک فیلم عکاسی، تصویر یا عکس بدست می‌آید. پس از آنکه یک فیلم نور دهی شد، مقدار تیرگی حاصل در یک خاص به عوامل زیر بستگی دارد :
تابندگی به منظور نور دهی.
طول موج‌هایی که فیلم نسبت به آنها حساس است.
طول موج تابش.
مدت زمان نور دهی.
شرایط ظهور فیلم.
مکانیزم ثبت تصویر روی فیلم
انرژی لازم برای تبدیل نقره برمید یا نقره یدید به نقره عنصری از ماده شیمیایی مورد استفاده در فرایند ظهور فراهم می‌شود. پیش از ظهور اطلاعات به صورت یک تصویر نهان به شکل دانه‌های حساس شده روی شیشه یا فیلم ذخیره شده‌است. از ظاهر کردن فیلم یک تصویر منفی (نگاتیو) بدست می‌آید. نگاتیو یعنی خلاف آنچه در اصل تصویر دیده می‌شود؛ بنابراین قسمت‌های روشن تصویر بر روی فیلم تیره می‌افتد و برعکس قسمت‌های تیره آن به‌صورت روشن نقش می‌بندد. چون دانه‌های املاح هالوژنی نقره به تنهایی فقط به نور آبی و نور فرا بنفش نزدیک حساسند، باید مواد رنگی یا رنگیزه‌هایی به آنها افزوده شود تا تابش بخش‌های دیگر بیناب را جذب کنند و برای حساس کردن دانه‌ها، مسیر فراهم آورند. فیلم‌های فرو سرخ هم موجودند، ولی باید با مراقبت ویژه نگهداری شوند. چون به سبب حساسیت به گرما خیلی زود آسیب می‌بینند.
انواع فیلم
فیلم‌های مثبت (پزتیو) یا ریورسال ، فیلم‌های منفی (نگاتیو) ، فیلم‌های مخصوص برای طول موج‌های خاص . مثل : فیلم مادون قرمز. که هر دو نوع ۱ و ۲ دارای انواع سیاه و سفید و رنگی هستند. فیلم‌های لیتوگرافی یا رادیوگرافی با اندکی تغییر در میزان حساسیت یا حساسیت به پرتوهای نوری مشابه فیلم‌های عکاسی هستند.
اندازه (قطع) فیلم‌ها : فیلم‌های عکاسی از نظر قطع در اندازه‌های مختلف ارائه می‌شوند. رایج‌ترین آنها عبارتند از:
۱- فیلم ۱۳۵ (۳۶ میلی‌متری) برای دوربین قطع کوچک.
۲- فیلم ۱۲۰ برای ضبط تصاویر در اندازه‌های ۶*۴٫۵، ۶*۶، ۶*۹ و ۶*۱۷ برای دوربین قطع متوسط.
۳- فیلم‌های تخت، از اندازه معمول ۶*۴ الی ۲۰*۲۵ برای دوربین قطع بزرگ. البته در سال‌های گذشته اندازه‌های بزرگتر و کوچکتری نیز تولید می‌شد که فعلاً با بروز پدیده دیجیتال و بخاطر محدود بودن مصرف‌کنندگان، تولید آنها نیز قطع یا کاهش یافته‌است.
فیلم‌های عکاسی رنگی
به‌صورت کلی دو نوع فیلم عکاسی رنگی در بازارهای مصرف‌کننده و حرفه‌ای موجود هستند: فیلم نگاتیو رنگی Color Negative و فیلم اسلاید رنگی Slide or Color Reversal Film .
فیلم‌های اسلاید عموماً دارای دانه‌ها یاGrain های ریزتر و رنگ‌های اشباع شده‌تر نسبت به فیلم‌های نگاتیو با حساسیت‌های مشابه هستند، اما به مراحل بیشتری برای چاپ احتیاج دارند. هر کدام از این فیلم‌ها نیاز به روش ظهور خاصی دارند که از میان آنها روش ظهور سی۴۱ یا C41 برای فیلم‌های نگاتیو رنگی و روش ظهور ای۶ (به انگلیسی: E6) برای فیلم‌های اسلاید متداول است.
فیلم‌های پزتیو : فیلم‌های پزوتیو همان اسلایدها هستند که در دو نوع سیاه و سفید و رنگی به بازار عرضه می‌شوند.
و اما دوربین آنالوگ :
دستگاهی برای ثبت عکس بر روی فیلم عکاسی (سطح حساس به نور) می‌باشد و تصویر گرفته شده بر روی فیلم بعد از ظهور به صورت نگاتیو یا منفی (ریورسال) قابل رویت است. دوربین عکاسی آنالوگ به‌صورت‌های : کاملاً مکانیکی، نیمه خودکار، کاملاً خودکار (ناوبری الکترونیکی)، طراحی و ساخته شده‌است. اتاق تاریک، اولین قدم بزرگ در راه پیدایش عکاسی بود که توسط نقاشان ایتالیا یی در طی قرن شانزدهم میلادی برداشته شد. برای بدست آوردن حداکثر وضوح، تنظیم فاصله روزنه از دیواری که تصویر روی آن بازتابیده می‌شد، از مشکلات اصلی در این سیستم بشمار می‌رفت. رفع این مشکل، باعث ورود عدسی به دنیای عکس و تصویر گردید.در یک دوربین آنالوگ، فیلم حساس به نور، تصویر را ذخیره می‌سازد و بعد از عملیات شیمیایی برای نگهداری تصویر از آن استفاده می‌شود.
انواع دوربین های آنالوگ
دوربین سوراخ سوزنی Pin Hole - دوربین تک‌لنزی غیربازتابی rangefinder camera - دوربین تک‌لنزی بازتابی Single Lens Reflex - دوربین دولنزی بازتابی Twin-lens reflex - دوربین قطع بزرگ View Camera
آشنائی با تجهیزات عکاسی :
عکاسی نیز همچون دیگر هنرها و علوم، نیاز به ابزار و تجهیزات خاص خود دارد. برخی از ابزارها در ایجاد عکس نقش اساسی دارند و نبود آنها فرایند عکسبرداری را ناممکن می‌سازد و بعضی دیگر به عکاس کمک می‌کنند تا علاوه بر سرعت عمل و صرفه‌جویی در زمان، تصویر بهتری را نیز ثبت کند. دوربین آنالوگ طی سالیان طولانی از وضعیت ابتدایی خود که همان اتاق تاریک بود، تکمیل و به حالت فعلی درآمده‌است. اولین دوربین‌ها فاقد مسدودکننده و دیافراگم بودند.
لنز آن دوربین‌ها کاملاً ابتدایی، و انحراف خطی شدید و سایه یا تاریکی در گوشه‌ها داشتند. لزوم مسدودکننده از زمانی احساس گردید که سرعت مواد حساس عکاسی (نورگیری) افزایش یافت و زمان نوردهی به کسری از ثانیه رسید. مسدودکننده‌ها در انواع مختلفی تولید شده و برای کارهای متعدد مورد استفاده قرار گرفتند. مسدودکننده‌های برگی در تمامی سرعت‌های فلاش کارایی داشتند، ولی سرعت آنها کم بود. مسدودکننده‌های سطح کانونی هم با وجود سرعت بالا، در ثبت تصویر از سوژه‌های متحرک، بسته به جهت حرکت پره‌ها (افقی یا عمودی) تصویر را دچار اعوجاج می‌کردند. با ورود عکاسی به جامعه و دنیای خبر و ورزش، طلب برای سرعت‌های بالای مسدودکننده، برای ثبت وقایع سریع افزایش یافت. سرانجام کارخانه مینولتا در سال ۱۹۹۸ دوربین ماکسیوم ۹ خود را با سرعت مسدودکننده ۱/۱۲۰۰۰ ثانیه به جهان معرفی کرد، که خود انقلابی در این زمینه محسوب می‌شود.
مسابقهٔ دیگر سازندگان تجهیزات عکاسی در بحث روزنه درگرفت. لنزهای سریع برای کارهای خبری و ورزشی عالی بودند. بعضاً نیز بسته‌تر بودن روزنه، برای بدست وضوح در عمق میدان کمک زیادی می‌کرد. سریع‌ترین لنزهای جهان را، فعلاً با f/1:0.7 کارخانه زایس به سفارش سازمان ناسا برای کارهای فضایی، مخصوص دوربین‌های ۳۵ میلی‌متری و کارخانه فوجی برای دوربین‌های مدار بسته تولید کرده‌است.
فیلم عکاسی در دوربین های آنالوگ
فیلم عکاسی که عمده تاریخ عکاسی مربوط به پیدایش و تکامل آن است، یک سطح حساس عکاسی است که از شیشه‌های کلودیونِ تر شروع و تا ورق شفاف پلاستیکی که از جنس پلی‌استر یا نیترو سلولوز یا سلولوز استات است ادامه پیدا کرده‌است. این ورق با یکی از هالیدهای نقره که اکثراً برومور نقره و یک ماده ژلاتینی که برای چسباندن نمک مورد نظر بر سطح ورقه پلاستیکی ساخته شده، به وجود می‌آید. فیلم عکاسی دارای انواع گوناگونی است. از فیلم‌های عادی نور روز تا ریورسال‌های نور شب.
لنز
لنز استوانه‌ای حاوی مجموعه‌ای از عدسی است که نور را از خود عبور داده و به درون دوربین هدایت می‌کند و باعث می‌شود که تصویر به صورت واضح بر روی فیلم عکاسی یا گیرنده تصویر منعکس شود. کیفیت عکس، بیشتر به لنز بستگی دارد تا دوربین. لنز دوربین‌های کامپکت قابل تعویض نیستند، همچنین لنز برخی دوربین‌های ارزان‌قیمت را نیز نمی‌توان جدا کرد، اما لنز دوربین‌های تک‌لنزی بازتابی (SLR) قابل تعویض‌اند؛ عکاسان حرفه‌ای معمولاً چند نوع لنز دارند که در شرایط مختلف آنها را تعویض می‌کنند. در دوربین‌های دیجیتال با هربار عوض کردن لنز، مقداری غبار وارد بدنهٔ دوربین می‌شود و روی سنسور می‌نشیند. این مسئله در درازمدت کیفیت تصاویر را کاهش می‌دهد، بنابراین در تعویض لنز باید احتیاط کرد. همچنین هر لنزی را نمی‌توان به هر دوربینی وصل کرد، زیرا پایه‌های کنترلی لنز که برای برقراری ارتباط با سیستم الکترونیکی دوربین بکار می‌روند و همچنین محل اتصال فیزیکی لنز با دوربین، در دوربین‌ها و مدل‌های مختلف تفاوت دارند.
قدرت و کیفیت لنزها به عوامل گوناگونی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها فاصله کانونی و عدد دیافراگم است. فاصله کانونی برحسب میلیمتر است و معرف زاویه دید لنز است. هرچه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، لنز زاویه دید بازتری دارد و به اصطلاح وایدتر است و هرچقدر فاصله کانونی بیشتر باشد زاویه دید کوتاهتر خواهد بود. برخی از لنزها فاصله کانونی ثابتی دارند و برخی دیگر متغیرند، لنزهایی که فاصله کانونی متغیر دارند انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و عکاس راحت‌تر می‌تواند کادربندی کند. در مقابل لنزهای با فاصله کانونی ثابت، کیفیت بالاتری دارند.در دوربین‌های تک‌لنزی بازتابی فیلمی (دوربین‌های ۳۵ میلی‌متری) به دلیل آنکه اندازهٔ فیلم عکاسی ثابت است، رابطهٔ بین فاصله کانونی و زاویه دید لنزها نیز مشخص است؛ ولی در دوربین‌های دیجیتال با توجه به اینکه ابعاد سنسور، زاویه دید لنز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و هر نوع دوربین ابعاد سنسور ویژهٔ خود را دارد، زاویه دید یک لنز براساس اینکه این لنز روی چه دوربینی با چه ابعاد سنسوری بسته باشد، می‌تواند تغییر کند.
انواع لنز : لنزها براساس کارکرد و ساختارشان، انواع مختلفی دارند و در شرایط گوناگونی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لنز سوپر واید : لنز سوپر واید به لنزهایی گفته می‌شود که فاصله کانونی آنها از عرض سطح حساس عکاسی (نگاتیو یا سنسور) کوتاهتر باشد. از این نوع لنز جهت عکاسی منظره و عکاسی معماری استفاده می‌شود.
لنز واید : لنز واید به لنزهایی گفته می‌شود که فاصله کانونی آنها از عرض سطح حساس عکاسی (نگاتیو یا سنسور) کوتاهتر باشد. این لنزها، محدودهٔ زاویه دید زیادی را در اختیار عکاس قرار می‌دهند و برای عکاسی منظره و عکاسی معماری استفاده می‌شود.
لنز نرمال : لنز نرمال به لنزهایی گفته می‌شود که فاصله کانونی آنها ۳۵ تا ۷۰ میلیمتر یا تقریباً به اندازهٔ عرض سطح حساس عکاسی (نگاتیو یا سنسور) باشد. اما اصولاً لنز نرمال مترادف با ۵۰ میلیمتر است. تصویری که لنز نرمال ایجاد می‌کند، تقریباً همان چیزی است که چشم انسان می‌بیند، بنابراین از این جنبه هم تصویر آن نرمال است.
لنز تله( لنز تله فوتو) : لنز تله به لنزهایی گفته می‌شود که فاصله کانونی آنها در محدودهٔ ۸۵ تا ۲۵۰ میلیمتر (در لنزهای تله کوتاه) و ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیمتر (در لنزهای تله بلند) باشد. هر دو گروه این لنزها در عکاسی ورزشی و عکاسی حیات وحش کاربرد دارند. در این لنزها، فاصله کانونی زیاد و زاویه دید اندک است.
لنز زوم : لنز زوم به لنزهایی گفته می‌شود که دارای فاصله کانونی متغیر باشند. به عنوان مثال از ۲۴ تا ۱۲۰ میلیمتر یا ۸۰ تا ۲۰۰ میلیمتر. تنظیم مقدار زوم لنز از طریق حلقه‌ای که بر روی استوانهٔ لنز قرار دارد انجام می‌شود که با چرخاندن آن فاصلهٔ کانونی لنز هم تغییر می‌کند. افزون بر لنزهای متداولی که نام برده شد، لنزهای دیگری نیز وجود دارد که کاربردهای ویژه و خاصی دارند:
لنز ماکرو : لنز ماکرو به لنزهایی گفته می‌شود که علاوه‌برداشتن همهٔ مشخصات لنزهای معمولی، امکان فوکوس کردن در فاصله‌های کم و قابلیت بزرگنمایی اشیاء که برای عکاسی ماکرو لازم است را نیز دارند.
لنز چشم ماهی : لنز چشم ماهی ( فیش آی Fish eye ) به لنزهایی گفته می‌شود که زاویه دید زیادی را عرضه می‌کند و در برخی از آنها، زاویه دید ۱۸۰ درجه است. معمولاً فاصله کانونی آنها بین ۶ تا ۱۶ میلیمتر است و دلیل نام‌گذاری این نوع لنزها، شباهت آنها به چشم ماهی و محدب بودن عدسی بیرونی لنز است. عکس حاصل از این لنزها به شکل دایره وار است و جهت ایجاد جلوه‌های ویژه تصویری، از آن استفاده می‌شود.
لنز اصلاح پرسپکتیو : لنز اصلاح پرسپکتیو یا لنز PC به لنزهایی گفته می‌شود که خطاهای پرسپکتیوی را اصلاح می‌کنند و در عکاسی معماری کاربرد دارند. نمایی که از آثار معماری عکسبرداری می‌شود معمولاً با مرکز اثر زاویه دارد و به همین خاطر پرسپکتیوی ایجاد می‌شود که مطلوب نیست. این لنزها قابلیت چرخش به جوانب یا بالا و پایین یا هردو را دارند.
مبدل‌ها : در دوربین‌های غیر SLR، نمی‌توان لنزش را عوض کرد و در نتیجه، بزرگنمایی لنز محدود به بزرگنمایی اولیهٔ دوربین عکاسی خواهد بود. در دوربین‌های SLR امکان تعویض لنز وجود دارد ولی هزینهٔ آن زیاد است. روش دیگر این است که برای تغییر محدودهٔ بزرگنمایی و فاصله کانونی از مبدل استفاده کرد؛ مبدل‌ها انواع مختلف و کارکردهای گوناگونی دارند.
مبدل‌های تله: مبدل تله، ابزاری است نورشناختی، که مابین لنز و بدنهٔ دوربین عکاسی قرار گرفته و باعث افزایش فاصله کانونی لنز می‌شود. مبدل‌های تله، تقریباً برای تمامی دوربین‌ها وجود دارند. این نوع مبدل هم برای دوربین‌های با قابلیت تعویض لنز وجود دارد و هم مخصوص دوربین‌هایی که لنز آنها از بدنه دوربین جدا نمی‌شود، طراحی و ساخته شده‌اند که در این مورد، مبدل به جلوی لنز بسته می‌شود.
حلقه گسترش فاصله کانونی : حلقه گسترش فاصله کانونی لوله‌ای است که به‌منظور عکاسی ماکرو مابین لنز و دوربین قرار می‌گیرد. معمولاً این وسیله در سه اندازه و به صورت پکیج ارائه می‌شود. این لوله‌ها حاوی هیچ نوع عنصر نورشناختنی (عدسی) نیستند. تنها کار این حلقه‌ها ایجاد فاصله بین فیلم و لنز است. با استفاده از این حلقه‌ها، زمان نوردهی طولانی‌تر خواهد شد و عکسبرداری از سوژه‌های متحرک بخاطر نوردهی طولانی و خروج سوژه از عمق میدان وضوح که در این حالت بشدت کاهش می‌یابد، مشکل است.
عدسی‌های درشت‌نما : عدسی درشت‌نما، یک لنز سادهٔ ثانویه‌است که عکاسی ماکرو را، بدون نیاز به لنز ماکرو، ممکن می‌سازد. در هنگام استفاده از آنها، عمق میدان کاهش می‌یابد. فیلترهای کلوزآپ، نمونه‌های مدرنی از این نوع مبدل‌ها هستند که آنها را با شماره‌های ۱ تا ۴ مشخص می‌کنند که هر شماره برای فاصلهٔ معینی بکار می‌رود:
شمارهٔ ۱ برای عکاسی در فاصلهٔ ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر،
شمارهٔ ۲ برای فاصلهٔ ۳۳٫۵ تا ۵۰ سانتی‌متر،
شمارهٔ ۳ برای فاصلهٔ ۲۵ تا ۳۳٫۵ سانتی‌متر
شمارهٔ ۴ جهت عکاسی در فاصلهٔ ۱۹ تا ۲۵ سانتی‌متر بکار می‌روند.
فلاش : فلاش وسیله‌ای است که جهت نورپردازی صحنه‌های تاریک و کم نور و نقاطی که از شرایط نوری نامطلوبی برخوردارند، از آن استفاده می‌شود. فلاش یک منبع نور کوچک قابل حمل است که می‌تواند نوری قوی برای یک چندم ثانیه از خود بیرون دهد. فلاش‌ها معمولاً از طریق باتری یک بار مصرف یا قابل شارژ تغذیه می‌شوند ولی بعضی از آنها را می‌توان از طریق یک آداپتور به برق شهر نیز وصل نمود. فلاش‌ها در حالت کلی، دو نوع کاربر دارند؛ یک کاربرد آن افزایش نور محیط در زمانی که نور اصلی برای عکاسی کافی نیست یا شرایط عکاسی را سخت می‌کند، است و کاربرد دیگر آن، اصلاح نور محیط در زمانی که نور اصلی کافی است، ولی ترکیب خوبی به وجود نمی‌آورد است.
فیلتر : فیلترها در عکاسی، صفحاتی از جنس شیشه، پلاستیک یا ژلاتین با قاب فلزی یا بدون قاب و به صورت ورقی هستند، که در جلوی دهانهٔ لنز یا منبع نور قرار داده می‌شوند. انتهای لنز دوربین‌های تک‌لنزی بازتابی، رزوه است و می‌شود فیلتر را به آن پیچ نمود. فیلترها انواع مختلفی دارند و هرکدام در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
فیلتر فرابنفش : فیلتر UV یا فرابنفش، شیشه‌ای شفاف است که پرتوهای فرابنفش خورشید را جذب می‌کند و مانع ورود آنها به دوربین می‌شود. در واقع این فیلتر نقش محافظت از لنز و دوربین را دارد. علاوه بر این، این فیلتر به علت قیمت ارزانش، نقش محافظ فیزیکی لنز را نیز برعهده دارد؛ به‌این ترتیب که اگر لنز دوربین با جایی برخورد کند، به جای شکستن و آسیب رسیدن به لنز گران‌قیمت، فیلتر از بین می‌رود.
فیلتر پولارایزر : فیلتر پولارایزر یک نوع فیلتر عکاسی است که جهت تغییر در نور ورودی به دوربین عکاسی و تأثیر بر رنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. نور، خاصیتی به نام «پولاریته» (قطبیت) دارد که زاویهٔ محور موج الکتریکی نور را با محور مبنا مشخص می‌کند. نور در همهٔ جهات و زوایا حرکت و به سطح اشیاء برخورد می‌کند و سپس در همهٔ جهات ممکن، منعکس می‌شود. اما در سطوح غیرفلزی و مخصوصاً آب و شیشه، امواج نوری پس از برخورد با سطح آنها فقط در یک جهت انعکاس پیدا می‌کنند که اصطلاحاً می‌گویند، امواج پلاریزه یا قطبی شده‌اند. فیلتر پولارایزر که از دو صفحهٔ شیشه‌ای متحرک تشکیل شده‌است، مانع و سدی بر سر راه این امواج ایجاد و از ورود آنها به دوربین جلوگیری می‌کند. در نتیجه می‌شود با استفاده از فیلتر پولارایزه انعکاس‌ها را حذف کرد. یکی دیگر از تأثیرات این فیلتر روی رنگ آبی آسمان است که کنتراست آسمان را افزایش می‌دهد. تصاویری که با این فیلتر گرفته می‌شوند، واضح تر و دارای غلظت رنگ بالاتری هستند.
فیلتر اسکای لایت : فیلترهای اسکای لایت عملکردی شبیه فیلتر فرابنفش دارند؛ در عکس‌هایی که قسمتی از آن را آسمان تشکیل داده، با کاهش تأثیر گرد و غبار باعث وضوح بیشتر تصویر می‌شود. زمانی که از فیلتر اسکای لایت استفاده می‌شود، نیازی به فیلتر فرابنفش وجود ندارد، چون هر شیشه‌ای، حتی شیشه معمولی هم در صدی زیادی از اشعه فرابنفش را جذب می‌کند(رفرنس اضافه می‌کنم). این فیلتر یک تون صورتی کمرنگ در عکس ایجاد می‌کند ولی فیلتر فرابنفش تون آبی کمرنگ در عکس پدیدمی‌آورد.
فیلتر مادون قرمز : فیلتر مادون قرمز شیشه‌ای کاملاً تیره‌است که چشم انسان پشت آن را نمی‌بیند، این فیلتر نور مرئی را حذف می‌کند و فقط نور مادون قرمز را از خود عبور می‌دهد. از این نوع فیلتر، جهت عکاسی مادون قرمز استفاده می‌شود. ضمناً این فیلتر در کمّیّت نور نیز تأثیر دارد و استفاده آن باعث گشادگی بیشتر دیافراگم یا کاهش سرعت شاتر (مسدودکننده) می‌گردد.
فیلتر کاهندهٔ نور : فیلترهای ND یا کاهندهٔ نور، فیلترهایی هستند که شدت نور را کم می‌کنند. این‌گونه فیلترها زمانی کاربرد دارند که لازم باشد سرعت شاتر را بیشتر از آنچه دیافراگم اجازه می‌دهد کاهش داد یا دیافراگم را بیشتر از آنچه سرعت شاتر اجازه می‌دهد، باز کرد. فیلترهای کاهندهٔ نور، خاکستری رنگ هستند و غیراز کاهش نور ورودی، هیچ تأثیری بر تون رنگ‌ها ندارند.
فیلترهای رنگی : از فیلترهای رنگی در عکاسی سیاه و سفید جهت بهبود کنتراست عکس استفاده می‌شود. فیلترهایی به رنگ‌های زرد، قرمز و نارنجی با تاریک کردن آسمان و حفظ روشنایی ابر، کنتراست آسمان و ابر را افزایش می‌دهند.
پایه‌ها :
سه‌پایه : سه پایهٔ عکاسی، وسیله‌ای است که می‌توان دوربین را روی آن نصب کرد و به کمک آن عکس گرفت. یک استفادهٔ سه‌پایه، جلوگیری از لرزش دوربین در نوردهی‌های زیاد است. همچنین به‌وسیلهٔ سه‌پایه می‌توان از تار شدن عکس که بر اثر تکان‌خوردن دوربین ایجاد می‌شود، جلوگیری کرد. سه‌پایه‌ها وزن‌های مختلفی دارند که علاوه بر اندازهٔ سه‌پایه، به جنس آن نیز بستگی دارد، سه‌پایه‌ها را معمولاً از فلزات سبک و بادوام همچون آلومینیوم و منیزیم و از ترکیبات کربنی می‌سازند که علاوه بر جلوگیری از زنگ زدن و افزایش استحکام، باعث کاهش وزن و سبکی سه‌پایه نیز می‌شود. زیاد بودن وزن سه‌پایه، تعادل آن را بیشتر می‌کند و در نتیجه برای عملکرد اصلی آن مناسب‌تر است. به همین دلیل بسیاری از عکاسان سه‌پایه‌های سنگین را ترجیح می‌دهند. سه‌پایه‌ها ارتفاع‌های مختلفی دارند؛ از سه‌پایه‌های کوچکی که حدود ۱۰ سانتی‌متر ارتفاع دارند گرفته، تا سه‌پایه‌هایی که از قد انسان نیز بلندترند. معمولاً سه‌پایه‌ها تلسکوپی هستند و می‌توان آنها را جمع نمود. تلسکوپی بودن پایه‌ها، انعطاف‌پذیری دستگاه را هم افزایش می‌دهد، زیرا می‌توان پایه‌ها را به اندازه دلخواه باز کرد تا ارتفاع تنظیم شود. از آن گذشته می‌توان هر پایه را در ارتفاع خاصی قرار داد تا سه‌پایه بتواند در سطوح ناصاف نیز تعادل داشته باشد.
دوپایه : دوپایه یکی از تجهیزات کمکی دوربین عکاسی است که می‌توان آن را حد واسط تک پایه و سه‌پایه‌ها دانست، با این توضیح که این وسیله تنها دو عدد پایهٔ تلسکوپی دارد و می‌توان ارتفاع آن را تغییر داد. از دوپایه‌ها به ندرت در فیلمبرداری یا عکاسی‌های تجاری استفاده می‌شود، زیرا می‌توان با باز کردن دوپایه از پایه‌های سه‌پایه‌ها، یک دوپایه ساخت.
تک پایه : تک‌پایه وسیله‌ای است که دوربین عکاسی به آن متصل می‌شود و لرزش را تا حدی از بین می‌برد. ساختمان تک‌پایه، همانند ساختمان پایه در سه‌پایه‌ها، تلسکوپی است و ارتفاع دوربینی را که توسط یک پیچ به سر سه‌پایه متصل می‌شود نسبت به زمین افزایش یا کاهش می‌دهد. در قسمت سر آن در مدل‌های پیشرفته‌تر چندین بخش مفصلی متحرک وجود دارد. یکی از استفاده‌های اصلی تک پایه‌ها، تحمل وزن دوربین و لنز است. این مسئله زمانی کاربرد دارد که قرار باشد مدت عکاسی طولانی شود و نیاز به تغییر دادن دائمی دوربین نیز وجود داشته باشد. از تک پایه‌ها در عکاسی حیات‌وحش، عکاسی ورزشی، عکاسی از موزه‌ها و هنگامی که چرخش سریع دوربین در جهت افقی برای عکاسی مورد نیاز است، مانند ثبت عکس‌های پنینگ، بیشتر استفاده می‌شود. به‌طور کلی می‌توان موارد زیر را به عنوان برتری آنها نسبت به سه‌پایه‌ها بیان نمود:
سبک‌تر و جابجایی راحت‌تر به نسبت سه‌پایه‌ها - زودتر و سریع‌تر از سه‌پایه‌ها باز می‌شوند - در مکان‌هایی که استفاده از سه‌پایه سخت یا غیرممکن است، می‌توان از آنها استفاده کرد (مانند: زمین‌های ناهموار یا میان جمعیت و…) - توانایی انعطاف و حرکت دوربین درجهات مختلف را بیشتر فراهم می‌کنند. البته برای ثبت عکس‌های با بیشترین کیفیت ممکن، یا عکاسی‌های نیازمند نوردهی طولانی (عکاسی در نور کم)، یا برای ثبت عکس‌هایی با نوردهی‌های متفاوت از سوژه‌ای ثابت، بازهم بیشتر عکاسان به سراغ سه‌پایه‌ها می‌روند ولی لازم است ذکر شود که تک پایه‌ها را نیز مانند سه‌پایه‌ها می‌توان ثابت بر روی زمین قرار داد، که این کار توسط قطعه‌ای جانبی با عنوان ثابت‌کننده انجام می‌شود.
سرپایه : سرپایه قطعه‌ای است که به عنوان رابط بین دوربین عکاسی و سه‌پایه یا تک‌پایه بکار می‌رود؛ به این ترتیب که از طریق صفحه‌ای، به زیر دوربین عکاسی پیچ می‌شود و با کمک یک گیره به سه‌پایه یا تک‌پایه متصل می‌شود. سرپایه‌ها به دو گونهٔ سر پایهٔ گوی‌دار (Ball Head) و سر پایهٔ بدون گوی تقسیم می‌شوند. و سه پایه‌های نور.
