فیلم سهبعدی یک نوع سینمای پویاست که با خطای دید عمیق بر درک بصری تأثیر میگذارد که شامل تصویر برداری سهبعدی با تصویربرداری دو دوربین به منظور شبیهسازی نوع و جهت دید انسانی با کمک دو لنز چشمی به وجود میآید. این نوع تصویر برداری با دو دوربین با کمک کامپیوتر نیز ایجاد میشود و با کمک جلوههای ویژه مخصوص سختافزاری یا چشم افزاری خطای دید سطح و عمق یا دور و نزدیکی در تصاویر قابل رویت میشود.فیلم سهبعدی از سال ۱۸۹۰ تا ۲۰۱۰ میلادی وجود داشته، اما تا حد زیادی به دلیل هزینههای فراوان و زمان تولید طولانی به فراموشی سپرده شده بود، اما بعد از وقفهای کوتاه در ۱۹۰۰ توسط شرکتهای آی مکس و دیزنی تا حدی به این سینما پرداخته شد و در فاصلهٔ سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ موفقیتهای بیشتری کسب کردند و این اتفاق بزرگ ساخت فیلمهای سهبعدی با موفقیتهای بزرگتر را رقم زد؛ و این موفقیت باری دیگر در دسامبر ۲۰۰۹ با آواتار به اوج خود رسید. تصاویر برجسته اولین روش نمایش و ارائهٔ بصری بوده که با کمک دوربین و عینکهای برجسته نما در بین عموم مردم رواج پیدا کرد، اما نه به منظور سینمایی بلکه برای استفاده از کتابهای مصور سهبعدی و تک تصاویر تزئینی.
سیستمهای دو قطبی : برای ارائه تصویر پویای برجسته، آن دو تصویر علاوه بر اینکه تفاوت دارند باید توسط فیلتر دو قطبی ساز هماهنگ شود. کاربر فنی یا حتی مخاطب عامی که از این عینکهای کم هزینه استفاده میکند فقط فرایند به وجود آمده از این دو فیلتر را مشاهده میکند به این صورت که هر فیلتر تصویر با ارتفاعات سطحی هماهنگ با رنگ خود لنز را پالایش میکند و مرحلهٔ بعدی با کمک زاویهٔ میانی دو چشم و جهت حرکت تصویر انجام میپذیرد که معمولاً با جهت حرکت عقربههای ساعت / جهت ساعت گرد یکسان میباشد. اما این در صورتی است که با توجه به حرکت یا سکون تصاویر برجسته چه در جهت ساعت گرد یا مخالف آن و حتی افقی یا عمودی بودن آن مغایر نیست و عملیات فوق انجام میشود تا تصویر مورد نظر حجمی و بُعد دار نمایش پیدا کند. سیستم جدید بدون عینک با ظهور پدیدهٔ دیدن تصاویر برجسته این صنعت با مطالعات و پیشرفتهایی رو به رو بوده، یکی از این تحقیقات مشاهده سهبعدی تصاویر بدون کمک عینک است با عنوان خود سهبعدی بین. اولین تلفن همراه خود سهبعدی بین را کمپانی هیتاچی در ژاپن سال ۲۰۰۹ راهاندازی کرد و در سال ۲۰۱۰ قرار بود با کمک یک شرکت چینی این محصول را به تولید انبوه رسانده و به بازارهای جهانی ارائه بشود. شرکتهای بزرگ سازنده قطعات کامپیوتری در نظر دارند در آیندهٔ نزدیک تلویزیونهای السیدی و مانیتورها و کنسول بازیهای ویدیوئی را به این امکان ویژه همسان سازند. این سیستم در حال حاضر بیشتر جنبه تحقیقاتی مطالعاتی دارد.
فیلم چهار بعدی :
فیلم 4 بعدی یا 4D film واژهای است برای توصیف فیلمهای سه بعدیای که همراه با تاثیرات فیزیکی همچون احساس لمس کردن میباشد که همگام با فیلم روی میدهد. به خاطر هزینههای گزاف این نوع تاثیرات فیزیکی این نوع فیلمها تنها در مکانهای مخصوصی همچون برخی از شهربازیهای بزرگ بر روی پرده میرود. فیلم آواتار یکی از ده فیلمی بود که با این قابلیت در شهربازیها اجرا شد. اولین فیلم سینمایی اجرا شده با این قابلیت فیلم سفری به درون کرهٔ زمین در سال ۲۰۰۸ میلادی بود. در کرهٔ جنوبی برخی از سینماهای این کشور دارای این قابلیت میباشند. در این گونه سینماها علاوه بر افکتهایی همچون افکت سقوط بر روی صندلی، افکت پرواز بر روی صندلی و سایر افکتهایی که بر روی صندلی سوار میشود، یک سری افکتهای محیطی نیز وجود دارد، مانند افکت طوفان، افکت رعد و برق، افکت دود، افکت باران، افکت برف و... فیلم کوتاه کاپیتان ای اُ محصول سال ۱۹۸۶ (۱۳۶۵ ه.ش) با نقشآفرینی مایکل جکسون، به عنوان «پدر فیلمهای ۴ بعدی» شناخته میشود.امروزه در ایران نیز سینماهای اینچنینی زیاد شده اند از جمله در شهربازی «سرزمین عجایب» و شهربازی الماس شرق مشهد، پارک ارم و شهربازی های اکثر شهرستان ها و ...
برجسته بینی:
برجستهبینی یا استریوسکوپی stereoscopy شیوهای است برای ایجاد تصور سهبعدی در بیننده بوسیلهٔ دید دوچشمی. در بیشتر روشهای برجستهبینی دو تصویر معمولی دوبعدی با اندکی تفاوت مقابل چشم راست و چپ قرار میگیرند. این دو تصویر دوبعدی در مغز تلفیق شده و دیدن تصویری سهبعدی را به بیننده القاء میکنند. مبنای برجستهبینی نشان دادن تصاویر متفاوت به چشم چپ و راست است. در شکل قدیمی این کار بوسیلهٔ برجستهبین انجام میشود. در شکل امروزی در سینمای سهبعدی این کار توسط عینک سهبعدی انجام میشود که انواع متفاوتی دارد، مثلاً عینک رنگی یا عینک قطبیده. در روش عینک رنگی، تصویر روی پرده تلفیقی از دو تصویر است و بیننده که عینکی قرمز و آبی به چشم دارد، با هر چشم فقط یکی از این تصاویر را میبیند و در نتیجه فیلم را سهبعدی تصور میکند. چشمها را تا جایی که دو تصویر فوق را سه تا ببینید لوچ کنید، تصویر وسطی که ترکیب دو تصویر چپ و راست خواهد بود برجسته است و تماشای یک گل واقعی را تداعی میکند . یک برجستهنما شامل یک جفت تصویر دوبعدی است که منظرهای را از زوایای چشم راست و چشم چپ نشان میدهند. تماشای ترکیب چنین دو تصویری در یک برجستهبین از آنجا که عمق در قالب تفاوت تصاویر در موقعیتهای راست و چپ تعریف شدهاست، تجربهای از تماشای تصویری سهبعدی به دست خواهد داد.